Lochin ovi
«Lochin shamol yo‘nalishi bo‘ylab emas, balki shamolga qarshi parvozda baland ko‘tariladi»
Uinston Cherchill
Lochin ovi ― tabiiy muhitdagi shunchaki oddiy ov san’ati emas, balki jonli tabiat bilan muloqot qilish hamdir. Ovchi qush bilan bevosita munosabatda bo‘lish, uning go‘zal va qalblarni hayajonga soluvchi parvozini kuzatish imkoniyati esa – bu dramatik va jozibali tomosha bo‘lib, u asl go‘zallik ixlosmandlarini o‘ziga jalb etadi. Lochin ovi bizga quvonch bag‘ishlab, ezgu ishlarga yor qilishi kerak.
Bir paytlar unutilgan lochin ovi bugungi kunda yildan-yilga ommalashib bormoqda. Aytish joizki, bunday ko‘ngilochar faoliyat haqiqiy san’at turiga kiradi. Uning asosida ovchining atrofdagi tabiat bilan o‘zaro munosabati yotadi. Faqat umumiy maqsadlar va sheriklik muvaffaqiyatga erishish imkonini beradi. O‘tmishdagi ovchilar ovchi qushlarning tabiatini tushunganlari uchun unutilmas taassurotlarga ega bo‘lganlar. Buni qadimiy lochin ovi sirlarini bilishni istagan har qanday kishi o‘zida his qilishi mumkin. Hayotida hech bo‘lmaganda bir marta lochin ovida bo‘lgan, lochinning o‘z o‘ljasi ortidan quvishini, uning mohirona harakatlari, yashin tezligida havoda sho‘ng‘ishini ko‘rgan kishi ushbu hayratlanarli tomoshani hech qachon unuta olmaydi. Yirtqich qushni qo‘lida ushlagan, uning ishonchi va itoatiga erishgan kishi esa tabiat bilan butkul birlashib ketish hissini anglashi mumkin.
Ovchi qushni tarbiyalash uchun, birinchidan, uni sevish kerak, ikkinchidan esa ulkan sabr-toqat va bo‘sh vaqtga ega bo‘lish lozim.
Agar jo‘ja bo‘lg‘usi ovchi qush sifatida tarbiyalanayotgan bo‘lsa, u o‘zining xo‘jayinini iloji boricha ko‘proq ko‘rishi zarur. Jo‘ja sun’iy yacheyka-uyada maydalangan suyak va jun yoki pat aralashtirilgan kichkina go‘sht bo‘laklari bilan boqiladi. Jo‘ja kuchga kirar ekan, kuniga besh marta oziqlangan holda sutkasiga taxminan 2 ta kaptarni iste’mol qiladi. Ovqatlantirayotgan paytda “uyaga” keyinchalik yirtqich qush o‘tiradigan qo‘lqopni tashlab qo‘yish kerak. Jo‘ja uning ko‘rinishiga ko‘nikishi lozim. Shunday qilib qadam-baqadam qush ovchining qo‘liga o‘tirishni va undan yemish olishni o‘rganadi. Lochinbozning qo‘lqop kiygan qo‘li qush uchun eng xavfsiz va maftunkor joyga aylanishi lozim. Qush oziqlanayotgan paytda u asta-sekin qoyda olib yuriladi. Aynan shu bois qushni tarbiyalash va o‘rgatish ishlari «ko‘tarib yurish» deyiladi.
Keyin qush yumshoq movut yoki sun’iy sintetik o‘t bilan qoplangan o‘tirish yoyidan ovchining qo‘liga uchib kelishga o‘rgatiladi. Lochin qo‘lga 30-50 metrdan “kela boshlashi” (uchib kelishi) bilanoq “dolma”ni, ya’ni kaptar qanotlaridan tayyorlangan patli o‘yinchoqni oylantirgan holda uni uzoqdan uchib kelishga o‘rgatishadi.
Shundan so‘ng o‘ljani ovlash bo‘yicha mashqlarga o‘tiladi. Yosh yirtqich ov qilishni bilmaydi, unda faqat tabiat ato etgan ovga moyillik bor xolos. Ushbu moyillikni uyg‘otish va rivojlantirish lozim. Dastlab ular yarador qarg‘alar yoki kaptarlarga qo‘yiladi. Shu tariqa lochinlar tirik o‘ljani o‘ldirishga ko‘nikadi.
O'rgatilgan yirtqich qush parvarishlab o'stirilgan, agar u qo'lda oziqlantirilsa, lochinbozning qo'lqop kiyilgan qo'lida o'zini tinch tutadi, ov qilishi: qo'ldan qo'yib yuborilgandan so'ng o'ljani ketidan ovlaydi va xo'jiyinining tovush da'vatiga uchadi.
A. Borodina materiallar bo'yicha